Patronen, wat zijn dat dan?
Patronen zijn terugkerende gedragingen die mensen onbewust vertonen in groepen zoals in families en organisaties. Gedragingen die zijn gevormd – veelal in je jeugd – om een behoefte te vervullen in je gezin van herkomst. Een voorbeeld: je ouders hadden bijvoorbeeld moeite hadden met het doen van de administratie (belastingaangiftes e.d.) en jij hebt deze taken voor hen opgepakt vanuit de gedachte ‘ik regel het wel (omdat jij het niet kan)’. En het sindsdien bent blijven doen.
Hieronder vertellen we wat de impact is op teams en organisaties.
Team- en organisatiepatronen hebben een grote aantrekkingszuigkracht
Patronen komen in allerlei vormen voor bij individuen, maar ook in teams en organisaties. Ze hebben een enorme zuigkracht, net als het zwarte gat in Stranger Things. Als je niet oppast, zuigt een organisatiepatroon iedereen erin die resoneert met hetzelfde patroon. Een bekende is ‘ik los het wel voor je op’ of ‘ik zorg wel voor jou’ – zelfs als het ten koste gaat van mezelf. En als dat gebeurt, dan zie je dat terug in de samenwerking.
De impact op organisaties
We komen het vaak tegen in teams en organisaties. Het gebeurt zonder dat je het door hebt. Een aantal signalen waar je het aan kan herkennen:
- Collega’s uit verschillende lagen ‘bemoeien’ zich continu met de visie en strategie;
- Collega’s nemen (te)veel taken en verantwoordelijkheden op zich;
- Collega’s hebben grote kritiek op de management/directielaag;
- Collega’s praten nog steeds over de collega die jaren terug is vertrokken;
- Collega’s hebben grote weerstand op verandering.
Je herkent het vooral aan terugkerend of herhalend gedrag bij individuen of teams. En natuurlijk is niet elk patroon belemmerend. Patronen zorgen ook voor stabiliteit en voorspelbaarheid.
Daarom is het zo fijn als je weet welke patronen, gedachten en overtuigingen er met je meekomen naar het werk. Zodra je inzicht hebt in je eigen patronen en die van je collega’s, is het makkelijker om bij te sturen.
Een voorbeeld uit de praktijk
In een organisatie waar we waren gevraagd om de samenwerking van het team te onderzoeken, viel ons iets anders op. De ene na de andere medewerker bemoeide zich met de koers van het bedrijf, de strategische keuzes die gemaakt moesten worden en de uitvoering. Sommige medewerkers zaten zelfs bij de directie aan tafel om strategische zaken te bespreken, terwijl dit totaal niet bij hun taken en verantwoordelijkheden lag.
Wat was er echt aan de hand? De directeur nam geen beslissingen, daardoor voelden collega’s zich genoodzaakt het wel te doen. Het waren juist die collega’s, die het volgende patroon kennen: ‘ik regel het wel (omdat jij het niet kan)’. Voor geen van de betrokkenen werkt dit versterkend.
Systemisch werk in organisaties is zo fascinerend!
Het probleem lag dus niet bij de medewerkers. De directeur was niet in staat om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Omdat hij zijn verantwoordelijkheden niet volledig nam, namen medewerkers die gewend zijn verantwoordelijkheden te dragen, deze taak (onbewust) op zich. Direct nadat dit patroon zichtbaar werd en de directeur zijn eigen taken en verantwoordelijkheden ging oppakken, kon iedereen zijn/haar eigen werkzaamheden weer oppakken.
Patronen. Hoe ga je ermee om?
Patronen kunnen altijd en overal- in allerlei situaties- getriggerd worden; thuis, op het werk, bij je voetbalclub of vrijwilligersorganisatie. Als je je bewust bent van je eigen patronen en begrijpt wanneer ze getriggerd worden, kan je er anders mee omgaan. En andere keuzes maken.
Even sparren?
Heb jij het gevoel dat je bijvoorbeeld verantwoordelijkheden overneemt die niet van jou zijn en kom je er zelf niet uit? Of zie je het anderen doen, heeft het invloed op de samenwerking? En wil je weer lekker werken? Neem dan contact met ons op voor een half uurtje gratis sparren.
